Sürücülerin Yapmaması Gereken Sapkın Davranışlar
İnsan psikolojisinin yansıması olarak sergilediği davranışlar, pek çok çeşitlilik göstermektedir. Söz konusu insan olduğu için trafikte araç kullanan sürücülerin de psikolojisi ve sergilediği davranış modelleri önem kazanmaktadır. Araç kullanırken yapılması uygun olmayan davranışlara genel olarak sürücü sapkın davranışları adını vermek mümkün. Pek çok araştırmacı bu konuda araştırmalar yapmış ve sonuçta sürücü sapkın davranışları konusunda değişik sınıflandırmalar ortaya koymuştur. Ama bütün araştırmalarda göze çarpan ve öne çıkan sapkın sürücü davranışının temelde, hata ve ihlal şeklinde ikiye ayrılmasıdır.
Temelde hata ve ihlal olarak ikiye ayrılan sürücü sapkın davranışları farklı psikolojik kaynaklara sahiptir. Bu davranışlarla mücadele edebilmek, önleyebilmek için bu kaynakların iyi tespit edilmesi gerektiği de araştırmalarda ortaya konmaktadır. Sonuçta araştırmacıların görüş birliğine vardığı nokta; hataların yanlış bilgilerden, ihlallerin ise insan dürtülerinden kaynaklandığı yönündedir. Hata yapan sürücü hata yapma niyetiyle hareket etmemektedir. İhlal yapan sürücü ise, bir şeylere karşı çıkma, kuralları çiğneme güdüsüyle hareket etmekte ve bilerek, isteyerek ihlali gerçekleştirmektedir.
Sürücü sapkın davranışları içinde tanımlanan hatalar; dalgınlıklardan, unutkanlıklardan, yanlışlıklardan kaynaklanmaktadır. Dalgınlıklar ve unutkanlıklar için, aracın park edildiği yerin unutulması, trafik işaretlerini fark etmemek ya da yanlış yorumlamak, farları açık unutmak, sinyal vermeye çalışırken silecekleri çalıştırmak örnek olarak verilebilir. Yanlışlıklara örnek olarak da, park ederken her iki yandaki araçların mesafesini kestiremeyerek araçlara sürtünme, araç takip mesafesini ayarlayamayarak öndeki araca fazla yaklaşma, hem giriş hem de çıkış yapılan kavşaklarda yanlış tarafa yaklaşmak verilebilir. Verilen örneklerden de anlaşılacağı gibi, hatalar daha çok sürücünün zihinsel süreçleriyle açıklanabilecek özellikte davranışlardır.
İhlallerin ise; daha farklı bir yapı sergilemekte, olası tehlikenin bulunduğu bir ortamda gerekli güvenliği sağlamak için belirlenmiş kural ve uygulamaların bilinçli olarak yapılmaması, kuralı bilinçli olarak çiğneme olarak tanımlandığı görülmektedir. Hata ve ihlal ayrımını iyi yapabilmek için, ihlallere de örnek vermek faydalı olacaktır. İhlallere örnek olarak verilebilecek durumlar; bilerek ve isteyerek yüksek hızda araç kullanmak, yoldaki araçlara bilerek ve isteyerek taciz etme amacıyla fazlaca yaklaşmak, yavaş giden araçtaki sürücüye haddini bildirmek niyetiyle el kol hareketleri yaparak hızla yanından geçmek şeklinde örneklendirilebilir.
Sonuç olarak hatalarda ihlallerde sürücü sapkın davranışlarıdır ve güvenli bir trafik ortamı sağlamak için önüne geçilmesi gereken durumlardır. Bazen yapılan davranışın nasıl adlandırıldığını bilmemek, insanı düşünmekten alıkoyar. Pek çok insan yaptığı şeyi bu yüzden fark etmez. Farkındalık yaratmak adına, “Siz de sürücü sapkın davranışları sergiliyor musunuz?” sorusu üzerinde herkesi düşünmeye davet ediyorum.
